Month: October 2020
Հեղուկներում և գազերում մարմնի դուրս հրող ուժը
Առօրյայից գիտենք, որ որոշ մարմիններ լողում են ջրի մակերևույթին, իսկ մյուսները սուզվում են ջրի մեջ։ Եթե փորձեք ջրի մեջ ընկղմել թենիսի գնդակը կամ խցանի կտորը, կզգաք ջրի դիմադրությունը։ Երբ ձեռքը հեռացնենք, այդ մարմինները դուրս կգան ջրի մակերևույթ։ Դա վկայում է, որ ջրում ընկղմված մարմնի վրա ազդում է ինչ– որ ուժ, որը նրան դուրս է հրում ջրից։
Դեպի վեր ուղղված որոշակի ուժը, որով հեղուկն ազդում է իր մեջ ընկղմված մարմինների վրա, ի պատիվ հույն գիտնական Արքիմեդի` անվանում են արքիմեդյան ուժ:
Արքիմեդյան ուժը միշտ ծանրության ուժին հակառակ է ուղղված, ինչի հետևանքով մարմնի կշիռը հեղուկում ավելի փոքր է, քան օդում: Դա թույլ է տալիս չափել Արքիմեդյան ուժը նկարում պատկերված զսպանակավոր կշեռքով, հետևյալ կերպ.
1. Մարմինը կշռում են օդում՝ նշում ուժաչափի ցուցմունքը:
2. Մարմինն իջեցնում են ջրով լցված անոթի մեջ, նորից վերցնում ուժաչափի ցուցմունքը:
Ստացված տվյալներից երևում է, որ մարմնի կշիռը ջրում ավելի փոքր է քան օդում՝ արքիմեդյան ուժի ազդեցության հետևանքով:
3. Արքիմեդյան ուժը հավասար կլինի ջրում և օդում բեռի կշիռների` այսինքն ուժաչափի ցուցմունքների տարբերությանը:
Արքիմեդյան ուժը կախված է՝
Հեղուկի խտությունից. որքան մեծ է հեղուկի խտությունը, այնքան մեծ է արքիմեդյան ուժը:
Օրինակ
Ծովի ջրում ավելի հեշտ է լողալ, քան քաղցրահամ ջրում, որովհետև ծովի ջրի խտությունն ավելի մեծ է, քան քաղցրահամ ջրինը:
Մարմնի՝ հեղուկում ընկղմված մասի ծավալից. եթե հեղուկի մեջ ընկղմենք տարբեր ծավալներով մարմիններ, ապա այն մարմնի վրա ավելի մեծ արքիմեդյան ուժ կազդի, որի ծավալն ավելի մեծ է:
Հեղուկի մեջ հայտնված մարմնի վրա ազդում են 2 ուժեր՝ ծանրության և արքիմեդյան, որի պատճառով նրա հետ կարող է տեղի ունենալ հետևյալը.
1. եթե մարմնի նյութի խտությունը մեծ է հեղուկի խտությունից, ապա մարմինը կսուզվի
2. եթե մարմնի նյութի խտությունը հավասար է հեղուկի խտությանը, ապա մարմինը կլողա հեղուկի մեջ
3. եթե մարմնի նյութի խտությունը փոքր է հեղուկի խտությունից, ապա մարմինը կլողա հեղուկի մակերևույթին
Սրանք մարմնի լողալու պայմաններն են.
Արքիմեդյան ուժը գազերում:
Գազերն իրենց հատկություններով նման են հեղուկներին։ Այդ պատճառով գազերում մարմինների վրա նույնպես ազդում է արտամղող ուժ՝ արքիմեդյան ուժ:
Օդում օճառի պղպջակները արքիմեդյան ուժի ազդեցությամբ վեր են բարձրանում, վեր են բարձրանում նաև օդից թեթև գազերով լցված փուչիկները և օդապարիկները։
Նրանց վրա ազդող արքիմեդյան և ծանրության ուժերի տարբերությունը կոչվում է վերամբարձ ուժ:
Հայոց պատմություն սահիկաշար
Մաթեմաթիկա առ․
Համար 168
ա – Քանի որ sin բացասական է sinα=-√1-cos²α=-√1-0.64=-0.6
tgα=sinα/cosα=-0.6/0.8=-3/4
ctgα=cosα/sinα=0.8/0.6=-4/3
բ – cosα=-√1-sin²α=-√1-25/169=-12/13
tgα=sinα/cosα=5/13/12/-13=-5/12
Համար 170
ըստ π/2<α<π⇒cosα<0
cos²α=-√1-sin²α=-√1-81/1681=-40/41
Համար 178
Քանի որ sin(π/2-α)>0
sin(π/2-α)=cosα
tg(π/2-α)=ctgα
cos(π/2-α)=sinα
Համար 179
sin210º=sin(180º+30º)=-30º=-1/2
cos210º=-√3/2
tg210º=√3/3
ctg210º=√3/3
sin5/4π=-√2/2
cos5/4π=-√2/2
tg5/4π=1
ctg5/4π=1
Համար 180 ըստ 1 քարորդի բերման բանաձևերի
tgα
-sinα
-cosα
-cosα
-ctgα
ctgα
Համար 181
cos(π/2-α)
sin(π/2-α)
ctg(π/2-α)
tg(π/2-α)
Համար 182
cos(810+α)=cos(720+(90+α))=cos(90+α)=sinα
sin(990-α)=sin(720+(270-α))=-cosα
Համար 183
sin²(π+x)=(sin(π+x))²=(-sinx)²=sin²x
tg²(π+x)=tg(π+x)tg(π+x)=tgx(tgx)=tgx
Համար 184
sin²(180-α)+sin²(270-α)=sin²α+cos²α=1
Ջուր,ջրային ռեսուրսներ: Հայաստանի ջրային ավազանները:
Բնական ռեսուրսների շարքում առանձնահատուկ դեր ունեն ջրային ռեսուրսսները V: Բավական է նշել, որ կենդանի օրգանիզմների կազմության մեծ մասը կազմում է ջուրը, և կարելի է հասկանալ, թե ինչ դերի մասին է գնում խոսքը V:
Ինչն է կենդանի օրգանիզմների կազմության մեծ մասը։
Քաղաքակրթության զարգացման հետ մարդը իր կենսագործունեության մեջ ավելի մեծ քանակությամբ ջուր է օգտագործում V: Ժամանակակից քաղաքակիրթ մարդուն օրական անհրաժեշտ է ավելի քան 500 լիտր ջուր +: Ընդ որում, միայն սննդառության գործընթացը նորմալ կազմակերպելու համար մարդուն անհարժեշտ է լինում 10 լիտր քաղցրահամ ջուր V:
Քանի լիտր քաղցրահամ ջուր է հարկավոր մարդուն սննդառության գործընթացը նորմալ կազմակերպելու համար։
ՀՀ ջրային ռեսուրսների համակարգում հատուկ դեր են կատարում գետերը V: ՀՀ-ում կա մոտ 10 հազ. գետ ու գետակ, որից 100 կմ և ավելի երկարություն ունեն ընդամենը 6-ը +:
100 կմ և ավելի երկարություն ունեցող քանի գետ կա ։
ՀՀ գետերը ունեն օգտագործման երկու հիմնական տեսակ` ոռոգչային և էլեկտրաէներգետիկ V: Ոռոգման համար ջրերի ռացիոնալ օգտագործման նպատակով գետերի վրա կառուցվել են ջրամբարներ, որոնց թիվը ՀՀ-ում հասնում 80-ի մոտ 990 մլն քմ ընդհանուր մաերեսով +: Դրանք օգտագործվում են հիմնական ոռոգման, էներգետիկ, ձկնաբուծական նպատակներով V: Ջրամբարներից ամենախոշորը Ախուրյանն է 525 մլն խմ ծավալով, որից օգտվում է նաև Թուրքիան +: ՀՀ գետերի էներգետիկ նպատակներով օգտագործման մասին է վկայում նաև ՀՀ-ում առկա Ջրէկ-ները: Դրանցից հայտնիներն են Սևան-Հազդան կասկադը (6 Ջրէկ), Որոտանի կասկադը (3 Ջրէկ ) +: Նախատեսվում է կառուցել ևս 64-ը +: ՀՀ-ում ջրային ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման համար կառուցվել են նաև ջրանցքներ +:
Որն է ամենա խոշոր ջրամբարը։
Հայաստանի Հանրապետության ջրային ռեսուրսների համակարգում պատկառելի տեղ են զբաղեցնում լճերը V:Ընդհանուր առմամբ ՀՀ տարածքում հաշվում է մինչև 120 լիճ, սակայն սրանց մի մասը ամռան ամիսներին, հատկապես չորային տարիներին ցամաքում են +: Հայասատանում եղած փոքր լճերի զգալի մասը օգտագործվում է, որպես խմելու ջուր V: Օրինակ, Արագածի լանջերին գտնվող լճերի զուլալ ջրերը օգտագործվում են բարձրլեռնային գյուղերի խմելու ջրի հիմնախնդիրները լուծելու համար V:
ՀՀ տարածքում քանի լիճ կա։
Այդ առումով նշանակալից դեր են խաղում Գեղամա լեռնաշղթայում գտնվող Ակնա, Բիշար, Զեյնալ, Զանգեզուրի լեռնաշղթայի Գազանալիճ, Կապուտան, Սյունիքի հրբխային բարձրավանդակի մի շարք շարք լճեր, որոնք ունեն 2000-3000 մետր բարձրություն +:
Լճերի շարքում ամենակարևոր դերը պատկանում է Սևանա լճին V : Հսկայական է նրա տնտեսական ու ռեկրեացիոն նշանակությունը: Բավական է նշել, որ Սևանա լճից է սկիզ առնում ՀՀ համար ամենակարևոր գետը` Հրազդանը V : Հրազդան գետի վրա է գտնվում ՀՀ ամենախոշոր հիդրոէներգետիկ համակարգը, ինչպես նաև Հրազդան գետի ջրերով է ոռոգվում Արարատյան դաշտը V :
Որն է ՀՀ-ի համար ամենակարևոր գետը։
Սևանա լիճը հանդիսանում է նաև խոշոր էկոհամակարգ, որտեղ պահպանվում են մի շարք կենդանատեսակներ V :
Հայաստանի Հանրապետության ջրային ռեսուրսների համակարգում յուրահատուկ կարևոր և խոշոր տեղ են զբաղեցնում ստորերկրյա ջրային ավազանները: Մի շարք բնակավայրերում ստորերկրյա ջրերը օգտագործվում են ոչ միայն ոռգամ, այլ` խմելու նպատակներով V : Հանրապետության ստորերկրյա քաղցրահամ ջրավազաններից խոշորագույնը գտնվում է Արարատյան դաշտի ընդերքում V : Արարատյան ստորերկրյա ջրի ավազանի ջրերը այժմ օգտագործվում են խմելու, ոռոգման, արդյունաբերական նպատակներով V: Երևանի քաղաքի որոշ թաղամասեր ու Արարատյան դաշտի բնակավայրի մեծ մասը այդ ջրերը օգտագործվում են բոլոր նպատակների համար V: Դրանց բազայի վրա կազմակերպված են նաև ձնկաբուծական լճային բազմաթիվ տնտեսություններ +:
Որտեղ է գտնվում ջրավազաններից խոշորագույնը։
Արարատյան ստրերկյա ջրային ավազանի մասշտաբի ավազ կա նաև ՀՀ հյուսիսում` Շիրակի դաշտի կամ Ախուրյանի ավազանը V :
Հայաստանի Հանրապետության ջրային ռեսուրսների համակարգում առանձնահատուկ տեղ են զբաղեցնում հանքային ջրերը V : Ընդհանուր առմամբ ՀՀ-ում կա տաբեր տեսակի, որակական հատկանիշների, տաք և սառ հանքային ջրեր+:
Արարատյան ստրերկյա ջրային ավազանի մասշտաբով էլ ինչ ավազան կա։
Մաթեմաթիկա առ․
Համաև 139 Համար 140 Համար 144
ա- 1 ա-2 ա-1
բ-3 բ-3 բ-3
գ- – գ-4 գ-2
դ-1 դ-1 դ-2
ե-4 ե-4
Համար 148 Համար 149
ա – – ա – –
բ – + բ – +
գ – –
դ – +
Համար 161 Համար 162 Համար 163
ա- sin ²α ա-ctg α ա-sinβ cosβ
բ- tg ²α բ-tg α բ- cos ²β
գ-1/sin²α գ- sin α գ-1/sin² α
դ-1/cos²β դ-/cos²α դ-1/cos²α
Exercise
Նախադասությունների մեջ տեղադրել a/an/the/
- Carol’s father works as an engineer.
- The tomatos are 99 pence a kilo.
- Ben has a terrible headache.
- Let’s sing a song.
- Amily needs a new desk in her room.
- Peter has an aunt in Berlin.
- My mother is learning to play the piano.
- Do you know where I put the newspaper?
- It is better to tell the truth.
- That was a horrible mistake.
- She is reading an English book.
- Did you get a flowers that I sent you?
- Which bike do you like? – the red one.
- the house on the corner has beautiful flowers.
- Monday is always a hard day.
- Shall we meet at a same place tomorrow?
- This is a only car I could buy.
- The children ate a orange and two apples.
- The Moom goes round the Earth.
- What is the highest mountain in the world.
- Look at the appples on that tree. They are very big.
- The women are often better teachers than a men.
- In Britain a coffee is more expensive than the tea.
- the life would be very difficult without a electricity.
- I know someone who wrote the book about a life of Ghandi.
Վերլուծություն
Երկու ստեղծագործություններն էլ ես կարդացի ։Երկուսն էլ ինձ դուր եկան և ես հասկացա նրանց իմաստը։
«Ահմեդի ուղտը» հեքիաթի իմաստը կայանում է նրանում որ ամեն մարդ ունի իր խնդիրը և պետք է օգնել մեկը մյուսին քանի որ, եթե չոգնես ոչ ոքի նրանք էլ քեզ չեն օգնի:
«Ամենապիտանի բանը» հեքիաթը սովորեցնում է որ պետք է կարեվորել այն ինչ անհրաժեշտ են կյանքի համար:
Ավետիք Իսահակյան
Ավետիք Իսահակյանը ծնվել է 1875 թվականի հոկտեմբերի 30-ին, Ալեքսանդրապոլում, մանկությունն ու պատանեկությունն անցել է Ղազարապատ գյուղում, որն այժմ կրում է բանաստեղծի ազգանունը՝ Իսահակյան։ Սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում, 1893 թվականին ընդունվել է Լայպցիգի համալսարան՝ որպես ազատ ունկնդիր։
Քաղաքական գործունեությանը զուգընթաց վաղ երիտասարդական տարիներից զբաղվել է նաև գրականությամբ։ 1895 թվականին վերադառնալով Լայպցիգից՝ ընդգրկվել է նորաստեղծ ՀՅԴ կուսակցության Ալեքսանդրապոլի կոմիտեի մեջ, 1896 թվականին ձերբակալվել է և մեկ տարի արգելափակվել Երևանի բերդում։
Բանտից դուրս գալուց հետո տպագրել է «Երգեր և վերքեր» բանաստեղծությունների իր առաջին գիրքը։ 1897 թվականին մեկնել է արտասահման, Ցյուրիխի համալսարանում ունկնդրել գրականության և փիլիսոփայության պատմություն։ 1902 թվականին վերադարձել է հայրենիք, ապա հաստատվել Թիֆլիսում։ 1899-1906 թվականներին ստեղծել է «Հայդուկի երգեր» բանաստեղծությունների շարքը, որը դարձավ հայ ֆիդայական պայքարի անդրանիկ արտահայտությունը հայ դասական պոեզիայի մեջ։ 1908 թվականի դեկտեմբերին, ի թիվս 158 հայ առաջադեմ մտավորականների, Իսահակյանը ձերբակալվել է «դաշնակցության գործով» և կես տարի Թիֆլիսի Մետեխի բանտում մնալուց հետո ինչպես և Հովհաննես Թումանյանը, խոշոր գրավով ազատվել է կալանքից։ Կովկասում մնալը այլևս անհնար էր, և 1911 թվականին Իսահակյանը տարագրվել է արտասահմանում։
Իսահակյանը մեկնում է Բեռլին և գերմանական մի շարք մտավորականների հետ մասնակցում է Գերմանա-հայկական ընկերության ստեղծմանը՝ միաժամանակ խմբագրելով ընկերության «Մեսրոբ» պարբերական հանդեսը։
Վախճանվել է հոկտեմբերի 17, 1957 (81 տարեկան)։
Առաջադրանքներ 2
1․Լրացրու բաց թողնված տառերը։
Սեդրակ կմախք, բնօրրան, նախճիր, մանրազնին, սիգապանծ, ամբարիշտ, բողկ, որևիցէ, երփներանգ։
2․Վերականգնիր հետևյալ բառերի առաջին բաղադրիչների անհնչյունափոխ ձևերը։
Ռմբակոծել-ռումբ, սրճարան-սուճ, մտամոլոր-միտք, վիրաբույժ-վերք, զինագործ-զենք, ծաղկաբույլ-ծաղիկ, ալրաղաց-ալյուր, գինեգործ-գինի, թթաստան-թութ, կապտավուն-կապուտ։
3․Բացատրիր հետևյալ դարձվածքների իմաստները մեկ բառով։
Մտքի թելը կտրել-մտածմուբքը ընդհատել, ծաղիկ հասակ-ցածրահասակ, վերջակետ դնել-վերջացնել, արյունը գլխին խփել-զայրանալ, կրակի վրա յուղ լցնել-թեժացնել, բերանը ջուր առնել-չխոսել։