1. Բնության պահպանման համառուսական ընկերություն (ВООП)
1924 թ.-ի սկզբին ՌՍՖՍՀ կրթության ժողովրդական կոմիսարիատի բնության պահպանության բաժնի աշխատակիցները եկան բնապահպանական համայնք ստեղծելու գաղափարի, ոչ թե որպես պետական կառույց, այլ որպես կամավոր բնության պահպանման հասարակություն: Առաջին տարիներին հասարակությունը հիմնականում զբաղվում էր բնության հանդեպ զգույշ վերաբերմունքի խթանմամբ. Կազմակերպության անդամները դասախոսություններ էին կարդում, ցուցահանդեսներ ստեղծում և էկո-էքսկուրսիա իրականացնում Խորհրդային Միության քաղաքացիների համար: Հետպատերազմյան տարիներին հասարակության հիմնական մտահոգությունը խորհրդային քաղաքների կանաչապատումն էր և ջրային մարմինների պաշտպանությունը, ներառյալ այնպիսի աշխարհահռչակ լճերը, ինչպիսիք են Բայկալը: և Սելիգերը: Այսպիսով, օգոստոսի սկզբին Իրկուտսկի շրջանի մարզային մասնաճյուղը քաղաքաբնակներին հրավիրեց հավաքվել և մի քանի ժամ անցկացնել աշխարհի ամենագեղեցիկ ջրամբարի ափերը բեկորներից մաքրելու համար: Ի դեպ, այսօր ВООП- ն ունի իր ներկայացուցչությունները երկրի յուրաքանչյուր մարզում:
2. Գրինփիս
Այս կազմակերպության ստեղծման պատճառը միջուկային փորձարկումներն էին, որոնք Ամերիկան այդքան հաճախ «մեղք էր գործում» վաթսունական և յոթանասունական թվականներին: Ձևականորեն գոյություն չունեցող հասարակության առաջին ոչ պաշտոնական գործողությունը տեղի է ունեցել 1970 թվականի հոկտեմբերի 16-ին Վանկուվերում ՝ որպես բողոք ընդդեմ ավելի ու ավելի հզոր ռումբերի միջուկային փորձարկումների: Եվ արդեն 1971 թ.-ի սեպտեմբերի 15-ին էկո-ակտիվիստները նավ ուղարկեցին Ալյասկա `երկրաշարժից տուժած տարածաշրջանում վտանգավոր փորձարկումները դադարեցնելու համար: Ի դեպ, այս նավը սկզբնապես կոչվում էր «Phyllis Cormac», և միայն դրանից հետո այն վերանվանվեց «Greenpeace»:
Կանաչ գյուղացիների դեմ պայքարի ամենատարածված մեթոդներից մեկը գործողություններն ու բողոքներն են: Այսպիսով, ժամանակին «կանաչները» դեմ էին կետերի առևտրային որսին, ուշադրություն հրավիրեցին մոլորակի օզոնային շերտի ոչնչացման վրա և սկսեցին գենետիկորեն ձևափոխված արտադրանքի դեմ արշավ: Բայց կազմակերպության իմիջը վերջին տարիներին լուրջ վնաս է հասցրել «կանաչ» ակտիվիստների կողմից տարատեսակ սկանդալներին ու սադրանքներին: Բավական է հիշել Brent Spar նավթային պլատֆորմի հետ կապված միջադեպը, երբ մի քանի ակտիվիստներ դուրս եկան դրան և շղթայվեցին: Այսպիսով, նրանք բողոքեցին պլատֆորմի ջրհեղեղի դեմ, որը, ինչպես հետո պարզվեց, հին կառույցից ազատվելու ամենաէկոլոգիական եղանակն էր:
3. Վայրի բնության համաշխարհային հիմնադրամ (WWF կամ Համաշխարհային վայրի բնության հիմնադրամ)
Աշխարհի ամենամեծ շահույթ չհետապնդող բնապահպանական կազմակերպությունը, որի դրոշի ներքո կա ավելի քան հինգ միլիոն կողմնակից: WWF- ը հիմնադրվել է բրիտանացի կենսաբան և գործարար Julուլիան Հաքսլիի կողմից ՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր տնօրենի պաշտոնում Արեւելյան Աֆրիկա այցելելուց անմիջապես հետո: Հաքսլին զարմացավ այն բանից, թե ինչ արագությամբ են ոչնչացվում տեղական բուսական և կենդանական աշխարհը այս տարածաշրջանում և անմիջապես սկսեց ահազանգել ՝ հրապարակելով անհանգստացնող հոդվածներ: Լսվեց նրա կոչը, և 1961 թվականի սեպտեմբերի 11-ին պաշտոնապես գրանցվեց WWF բարեգործական կազմակերպությունը, որի կենտրոնակայանը գտնվում էր Շվեյցարիայում:
Իր գոյության տասնամյակների ընթացքում Համաշխարհային հիմնադրամի ներկայացուցիչներին հաջողվել է իրականացնել բազմաթիվ նախագծեր: Այսպիսով, 200-ին, Ալթայ-Սայան նախագծի շրջանակներում, նրանք պայքարեցին Հարավային Սիբիրում բույսերի և կենդանիների յուրահատուկ բազմազանությունը պահպանելու համար, իսկ 2002-ին նրանք մեկնարկեցին Save the Leopard! Արշավը, որի նպատակն էր պաշտպանել աշխարհի ամենահազվագյուտ գիշատիչներից մեկը `Հեռավորը Արևելյան ընձառյուծ Ի դեպ, Միջազգային կարմիր գրքում գրանցված հազվագյուտ կենդանին `հսկա պանդան, նույնպես դարձել է WWF- ի խորհրդանիշ:
5. BirdLife International
1922 թվականին բրիտանացի թռչնաբանները հիմնադրեցին մի կազմակերպություն, որը մասնագիտանում էր թռչունների պաշտպանության և նրանց բնակավայրերի պահպանման ոլորտում: Անցել է ավելի քան յոթանասուն տարի, հասարակությունն ստացել է իր ներկայիս անունը և վերածվել է միջազգային կազմակերպության, որն այսօր ունի հարյուր քսանմեկ գրասենյակ աշխարհի տարբեր երկրներում: Ի դեպ, «թռչունների պաշտպաններին» նոր պետության անդամակցության նախապայման է «մեկ երկիր` մեկ ներկայացուցչություն »սկզբունքի պահպանում:
Ռուսաստանում թռչունների անվտանգության համար պատասխանատու են Ռուսաստանի թռչունների պահպանման միությունը կամ Թռչունների պաշտպանության ռուսական ընկերությունը, որը ոչ միայն հոգ է տանում երկրում բնակվող վայրի թռչունների բարեկեցության մասին, այլ նաև կազմակերպում է տարբեր մասնագիտացված մրցույթներ: , օրինակ, «Տարվա թռչուն» -ը կամ «Nightingale’s երեկոն» Մոսկվայում: Իսկ միջազգային կազմակերպությունն ինքը 2007-ին նախաձեռնել է մի մեծ նախագիծ, որի հիմնական նպատակն էր փրկել վտանգված թռչունների տեսակները: Ի դեպ, այսօր BirdLife International- ը գլխավորում է ճապոնական կայսերական ընտանիքի անդամ արքայադուստր Տակամադոն:
5. Միջազգային կանաչ խաչ
Մեր երկրում հիմնադրված մեկ այլ բնության պահպանության կազմակերպություն: Միխայիլ Գորբաչովն իր ստեղծման մասին հայտարարեց 1992-ի հունիսին Ռիո դե Janeանեյրոյում կայացած Երկրի գագաթնաժողովում: Չնայած նա այդ գաղափարը բարձրաձայնել է այդ պահից մի քանի տարի առաջ, 1990 թ. որը կլուծեր ոչ թե բժշկական, այլ գլոբալ բնապահպանական խնդիրներ ՝ առանձին երկրների իրավասություններից վեր: 1993-ին սովետական կազմակերպությունը միացավ շվեյցարական «Կանաչ խաչի աշխարհին», իսկ 1993-ին կազմավորեց մեզ այսօր հայտնի Միջազգային կանաչ խաչը:
Կանաչ խաչի մասնաճյուղեր կարելի է գտնել աշխարհի երեսուն երկրներում, իսկ կազմակերպության ծրագրերն ուղղված են ոչ միայն կենդանիների որոշակի տեսակների փրկությանը: Այսպիսով, ներքին կանաչ խաչը իրականացնում է «Heritageառանգության» ծրագրեր, որոնք ուղղված են երկրում կուտակված քիմիական զենքի և Վերականգնվող էներգիայի անվտանգ ոչնչացմանը, որը զբաղվում է այլընտրանքային էներգիայի աղբյուրների որոնմամբ և զարգացմամբ:
6.Բնության պահպանության միջազգային միություն (IUCN)
Բնության պահպանության միջազգային միությունը (ԲՊՄՄ) (անգլ.` International Union for Conservation of Nature, IUCN) միջազգային ոչ առևտրային բնապահպանական կազմակերպություն է, որը զբաղվում է Երկիր մոլորակի կենսաբազմազանության պահպանման խնդիրների լուսաբանմամբ։ Հիմնադրվել է 1948 թվականին։ Նպատակն է աշխարհի բոլոր կազմակերպություններին տրամադրել աջակցություն և օգնություն՝ պահպանելու բնության ամբողջականությունն ու բազմազանությունը, բնական պաշարների բանական և էկոլոգիապես կայուն օգտագործման ապահովումը։ Հիմնական գործունեության ոլորտներն են բնապահպանական մոնիթորինգի իրականացումը, բնության պահպանության պահանջների, գործողությունների ծրագրերի մշակման, բնապահպանական ոչ կառավարական կազմակերպություններին աջակցությունը, տեղեկատվության տարածումը, խորհրդատվության տրամադրումը և այլն։ Գլխավորում է Միջազգային Կարմիր և Կանաչ գրքերի կազմման ու հրատարակման աշխատանքները։ Անց է կացնում կոնգրեսներ, որոնք տեղի են ունենում տարբեր երկրներում, կազմում է բնատեսակների ցանկեր, որոնք պահպանման կարիք ունեն։ Կազմակերպությունն ունի ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի դիտողի կարգավիճակ։
7.Գլոբալ էկոլոգիական հիմնադրամ (GEF)
Գլոբալ էկոլոգիական հիմնադրամ (GEF), միջազգային կազմակերպություն։ Հիմնադրվել է 1990 թ.։ Նպատակն է շրջակա միջավայրի ոլորտի ծրագրերին ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերելը։ Հիմնական գործունեությունն է ջերմոցային գազերի արտանետումների կրճատման, կենսաբազմազանության պահպանության, միջազգային ջրերի և օզոնային շերտի պահպանության ծրագրերին ֆինանսական և տեխնիկական աջակցությունը, ինչպես նաև այդ ծրագրերի ընտրության չափանիշների հաստատումը։ Նստավայրը Վաշինգտոնում է։
\
8.Միավորված ազգերի կազմակերպության զարգացման ծրագիր (UNDP)
Միավորված ազգերի կազմակերպության (ՄԱԿ) զարգացման ծրագիր (UNDP), հապավում ՄԱԶԾ, միջազգային կազմակերպություն է։ Հիմնադրվել է 1965 թվականին։ Նպատակն է զարգացող երկրներին օժանդակությունը՝ տնտեսական կայացման և բնական պաշարների արդյունավետ օգտագործման բնագավառում։ Հիմնական գործունեությունը ծավալում է բնական պաշարների ուսումնասիրության, տեղերում ուսումնական հաստատությունների և կիրառական հետազոտությունների համար նյութատեխնիկական բազաների ստեղծման ուղղությամբ։ Նստավայրը Նյու Յորքում է։
9.Համաշխարհային օդերևութաբանական կազմակերպություն (WMO)
Համաշխարհային օդերևութաբանական կազմակերպություն (WMO), միջազգային կազմակերպություն։ Հիմնադրվել է 1950 թվականին։
Նպատակն է օդերևութաբանական դիտարկումների ոլորտում միջազգային համագործակցության համակարգումը, տեղեկատվության արագ փոխանակմանը նպաստելը և վիճակագրական տվյալների հրատարակումը։ Հիմնական գործողությունները իրականացվում են կլիմայի համաշխարհային ծրագրերի կատարման, մթնոլորտի, շրջակա միջավայրի, ջրային պաշարների ուսումնասիրությունների ոլորտներում։
Նախկինում այդ ֆունկցիաները կատարում էր 1871 թվականին հիմնադրված օդերևութաբանական միջազգային կազմակերպությունը։ Օդերևութաբանական համաշխարհային կազմակերպության բարձրագույն օրգանն օդերևութաբանական համաշխարհային կոնգրեսն է, որը գումարվում է 4 տարին մեկ անգամ (I-ը՝ 1951 թվականին, Փարիզում)։ Օդերևութաբանական համաշխարհային կազմակերպություն անդամ է ԽՍՀՄ։ Օդերևութաբանական համաշխարհային կազմակերպություն կազմում գործում են 6 ռեգիոնալ միություններ (Աֆրիկա, Ասիա, Հարավային Ամերիկա, Հյուսիսային և Կենտրոնական Ամերիկա, Խաղաղ օվկիանոսի հարավ-արևմուտք, Եվրոպա) և 8 տեխնիկական հանձնաժողով։
Օդերևութաբանական համաշխարհային կազմակերպության մշտապես գործող օրգանը՝ Քարտուղարությունը, գտնվում է Ժնևում։
10.ՄԱԿ-ի կրթության, գիտության և մշակույթի կազմակերպություն
ՅՈՒՆԵՍԿՕ, լրիվ անվանումը՝ Միավորված ազգերի կրթական, գիտական և մշակութային կազմակերպություն (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, UNESCO ֆր.՝ Organisation des Nations unies pour l’éducation, la science et la culture), ՄԱԿ-ի մասնագիտացված գործակալություն, որը հիմնադրվել է Փարիզում։ Կազմակերպության հռչակած նպատակն է նպաստել խաղաղության և անվտանգության պահպանմանը զարկ տալով միջազգային համագործակցությանը կրթության, գիտության և մշակույթի բնագավառներում բարեփոխումների իրականացման միջոցով։ Դա նպատակ ունի Միավորված ազգերի կազմակերպության կանոնադրությամբ հռչակված հիմնարար ազատությունների հետ մեկտեղ մեծացնել համընդհանուր հարգանքը արդարության, օրենքի ուժի, մարդու իրավունքների նկատմամբ։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն հանդիսանում է Ազգերի լիգայի Ինտելեկտուալ համագործակցության միջազգային կոմիտեի իրավահաջորդը։
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն ունի 193 անդամ երկիր և 11 ասոցացված երկիր։ Նրա ոլորտային օֆիսների մեծ մասը գործում են խմբակային՝ ընդգրկելով երեք կամ ավելի պետություններ․ գոյություն ունեն նաև ազգային և տարածաշրջանային գրասենյակներ։